Majątek wspólny i osobisty małżonków

Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami z mocy ustawy powstaje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte podczas małżonków lub jednego z nich w trakcie trwania małżeństwa. Jednakże nie wszystkie przedmioty, które zostały nabyte podczas trwania małżeństwa należą do majątku wspólnego małżonków. Każdy z małżonków może posiadać tzw. majątek osobisty.

Co zatem należy do majątku osobistego każdego z małżonków? Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego będą to:

1. Przedmioty majątkowe, które zostały nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej, czyli przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa.
2. Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Znaczenie ma w tym przypadku wola spadkodawcy i darczyńcy.
3. Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. prawa majątkowe wynikające z umowy spółki cywilnej).
4. Przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. ubrania, przybory kosmetyczne, buty).
5. Prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. alimenty).
6. Przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.
7. Wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.
8. Przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków (premia uznaniowa nie spełnia tego kryterium, chodzi o nagrody szczególne, np. za osiągnięcia sportowe czy artystyczne).
9. Prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy (chodzi o autorskie prawa majątkowe, a nie dochody jakie one przynoszą).
10. Przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Zatem o tym, czy jakiś składnik majątku należy do majątku osobistego czy do majątku wspólnego małżonków decyduje wiele okoliczności. Zastosowanie praktyczne podziału na majątek osobisty i majątek wspólny ma znaczenie głownie w sytuacji, kiedy dochodzi do rozwodu małżonków. Należy jednak pamiętać, iż małżonkowie mogą w ogóle zrezygnować z posiadania wspólnego majątku, np. poprzez podpisanie intercyzy.